Xạ Trị Tốc Độ Liều Cực Cao FLASH hay gọi tắt là xạ trị FLASH : giờ đây, những bệnh nhân có thể hoàn thành điều trị toàn bộ một đợt xạ trị chỉ trong vòng chưa đầy 1 giây
Phương pháp này đã được chứng minh trong các nghiên cứu tế bào và ở động vật rằng nếu bức xạ có thể được phân phối với tốc độ liều cực cao - theo nghĩa đen là trong nháy mắt - chúng ta có thể ưu tiên tiêu diệt tế bào Ung thư trong khi không tác động đến mô bình thường.
1. Xạ trị FLASH: là gì, như thế nào và tại sao?
Xạ trị tốc độ liều cực cao (FLASH) là một phương pháp mới để điều trị các khối u do Ung thư gây ra bằng cách phân phối bức xạ tốc độ nháy mắt với liều cực cao - cao hơn vài bậc so với mức độ hiện đang được sử dụng trong xạ trị lâm sàng thông thường, và có tiềm năng tạo ra một cuộc cách mạng trong tương lai của điều trị Ung thư. Xạ trị FLASH gây ra một hiện tượng được gọi là hiệu ứng FLASH, theo đó bức xạ tốc độ nhanh có liều cực cao làm giảm độc tính mô bình thường thường liên quan đến xạ trị thông thường, trong khi vẫn duy trì kiểm soát khối u cục bộ. Vì giới hạn hiện nay của Xạ trị Ung thư là muốn chữa Ung thư tốt hơn thì cần liều mạnh hơn nhưng Liều xạ trị cao hơn có liên quan đến tổn thương đối với mô lành xung quanh khối u vượt quá sức chịu đựng con người.
Cứ hai người ở Hoa Kỳ và Vương quốc Anh thì có một người sinh sau năm 1960 được ước tính bị chẩn đoán mắc một số dạng Ung thư trong suốt cuộc đời của họ. Xạ trị (một phương pháp điều trị bức xạ không xâm lấn làm tổn thương và tiêu diệt các tế bào khối u) là một phần của phương pháp điều trị trong 30-50% các trường hợp này. Thật không may, xạ trị thế hệ cũ cũng làm tổn thương các mô lành xung quanh khối u. Điều trị thành công phụ thuộc vào việc cung cấp một liều lượng bức xạ đủ cao để tiêu diệt các tế bào khối u mà không gây chấn thương nghiêm trọng cho các mô xung quanh. Xạ trị FLASH (FLASH-RT) là một kỹ thuật mới, liên quan đến việc điều trị các khối u với liều lượng cực cao, thực sự làm giảm chấn thương cho mô bình thường xung quanh khối u, đồng thời tương đương với tác dụng chống khối u của phương pháp xạ trị tốc độ liều thông thường (CONV-RT ). Tuy nhiên, rất ít người biết về cơ chế đằng sau hiệu ứng FLASH.
2. Xạ trị tốc độ liều cực cao (FLASH) là một phương pháp mới để điều trị các khối u do Ung thư gây ra.
Gây độc tế bào Ung thư
Người ta ghi nhận lần đầu tiên vào những năm 1960 rằng các tế bào không phải Ung thư tiếp xúc với tỷ lệ liều cực cao của xạ trị có nhiều khả năng sống sót hơn so với các tế bào tiếp xúc với tỷ lệ liều thông thường. Điều này gần đây đã được hỗ trợ nhiều hơn bởi các nghiên cứu trên chuột, một trong số đó đã chứng minh tổn thương phổi ở ngực của những con chuột được điều trị bằng FLASH-RT ít hơn nhiều so với những con được điều trị bằng CONV-RT. Trong một nghiên cứu khác, những con chuột được chiếu xạ toàn bộ não ở mức liều thông thường có kết quả kém hơn nhiều trong các bài kiểm tra nhận dạng so với những con được điều trị ở liều cực cao. Các phản ứng da do bức xạ gây ra có thể bao gồm mẩn đỏ và vỡ ra và đã được chứng minh là giảm nhiều ở loài gặm nhấm được điều trị bằng FLASH-RT so với CONV-RT. FLASH-RT cũng so sánh thuận lợi trong một nghiên cứu so sánh phản ứng trên da của một con lợn nhỏ với các tỷ lệ liều xạ trị khác nhau. Một nghiên cứu khác liên quan đến điều trị Ung thư mũi ở mèo bằng FLASH-RT cho thấy sự thuyên giảm hoàn toàn của các khối u với chấn thương tối thiểu đối với các mô xung quanh.
Phản ứng chống khối u.
Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng ngoài việc giảm độc tính trên mô, FLASH-RT còn tạo ra phản ứng khối u tương tự như CONV-RT. Một nghiên cứu như vậy đã so sánh những con chuột bị Ung thư vú và Ung thư biểu mô đầu và cổ được ghép với FLASH-RT hoặc CONV-RT; không có sự khác biệt về thành công điều trị giữa hai phương pháp. Trong một nghiên cứu khác, chuột được cấy tế bào Ung thư vào phổi, sau đó được chiếu xạ và chụp CT để đo kích thước khối u. Các khối u của những con chuột được điều trị bằng FLASH-RT nhỏ hơn so với những con được điều trị bằng CONV-RT. Do đó, có một số bằng chứng cho thấy FLASH-RT thậm chí có thể tạo ra phản ứng chống khối u vượt trội với CONV-RT.
Những nhân tố ảnh hưởng
Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến hiệu ứng FLASH, bao gồm tốc độ liều, tổng liều, tốc độ mạch, phân đoạn và phương thức bức xạ. Tỷ lệ liều cần thiết cho hiệu ứng FLASH cũng có thể khác nhau tùy thuộc vào mô bị ảnh hưởng và phương pháp phân phối. Nhiều nghiên cứu khác nhau về tổng liều bức xạ được sử dụng, hoặc sử dụng liều lượng không thể đạt được trong các tình huống lâm sàng, điều này làm phức tạp thêm các phát hiện. Nguồn bức xạ cũng là một yếu tố, vì hiệu ứng FLASH chủ yếu được quan sát thấy sau khi sử dụng máy gia tốc tuyến tính electron. Gần đây hơn, hiệu ứng FLASH cũng đã được nhìn thấy sau khi sử dụng bức xạ tia X và proton. Phát xung bức xạ ở tần số cao có thể tạo ra hiệu ứng FLASH, với liều lượng trên mỗi xung phù hợp. Nghiên cứu sâu hơn là cần thiết để xác nhận các thông số chính để tạo ra hiệu ứng FLASH, vì có rất nhiều biến số đang diễn ra.
Sự cạn kiệt oxy
Chính xác tại sao hiệu ứng FLASH xảy ra vẫn chưa được hiểu đầy đủ nhưng đã được đưa ra giả thuyết thứ hai tập trung vào sự suy giảm oxy trong tế bào. Các mô thiếu oxy như tế bào lành (mô bị thiếu oxy hơn so với tế bào Ung thư) có khả năng chống lại bức xạ (và do đó ít bị tổn thương hơn) so với các mô được cung cấp oxy tốt. Do đó, người ta cho rằng sự khác biệt về độc tính mô giữa FLASH-RT và CONV-RT có thể là do mức độ thiếu oxy ở tốc độ liều cực cao và điện trở bức xạ tiếp theo được chuyển đến mô được chiếu xạ.
Sửa đổi của hệ miễn dịch
Một giả thuyết khác được đề xuất cho hiệu ứng FLASH là một phản ứng miễn dịch được sửa đổi - vì nó liên quan đến thời gian điều trị ngắn hơn, ít tế bào lympho (tế bào bạch cầu tham gia vào hệ thống miễn dịch) bị ảnh hưởng bởi bức xạ. Một nghiên cứu báo cáo kích hoạt hệ thống miễn dịch ít hơn ở chuột theo FLASH-RT so với CONV-RT. Cần lưu ý rằng không rõ liệu có bất kỳ phản ứng miễn dịch nào sau FLASH-RT đang góp phần vào hiệu ứng FLASH hay do nó gây ra hay không. Các phản ứng sinh học khác như tổn thương DNA và viêm nhiễm cũng có thể góp phần làm sáng tỏ.
Ứng dụng lâm sàng
Cuối cùng, nghiên cứu hiệu ứng FLASH có giá trị để thiết lập cách nó có thể được sử dụng trong một kịch bản lâm sàng để điều trị bệnh nhân Ung thư. Nó có thể được sử dụng trong phòng khám để cho phép tăng tổng liều trong điều trị các khối u kháng với bức xạ hiện có liên quan đến kết quả bệnh nhân xấu hơn, vì liều cao hơn có thể được sử dụng mà không có độc tính mô xung quanh liên quan của CONV-RT. Nó cũng có thể được sử dụng trong các tình huống khi xạ trị giúp kiểm soát khối u tốt nhưng có liên quan đến độc tính trên mô vì có thể sử dụng cùng một liều lượng nhưng ít độc tính hơn so với CONV-RT. Khả năng tồn tại trên lâm sàng của FLASH-RT trong thực tế rất phức tạp do không nhất quán, thiếu rõ ràng và hạn chế trong các nghiên cứu khác nhau được thực hiện. Một số cũng không có nhóm đối chứng được chiếu xạ với CONV-RT để so sánh.
Phương pháp xạ trị FLASH cho thấy tác dụng bảo toàn các mô khỏe mạnh mà không ảnh hưởng đến mức độ hiệu quả tiêu diệt khối u.
Một bệnh nhân đã được điều trị bằng FLASH-RT. Anh ta bị một dạng Ung thư hạch bạch huyết và trước đó đã được điều trị bằng CONV-RT, gây ra các phản ứng nghiêm trọng cho vùng da xung quanh các tổn thương Ung thư và mất nhiều tháng để chữa lành. Một tổn thương đã được điều trị thành công bằng FLASH-RT và chỉ bị sưng tấy đỏ nhẹ xung quanh khu vực được điều trị. Mặc dù một kết quả đầy hứa hẹn, nghiên cứu này chỉ liên quan đến một bệnh nhân và do đó cho phép so sánh hạn chế giữa hai phương pháp xạ trị.
“ Hiệu ứng FLASH cung cấp khả năng bảo vệ mô lành vượt trội so với xạ trị thông thường ( CONV-RT) mà không ảnh hưởng đến hiệu quả việc điều trị khối u”
Một nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng ống tia X có thể được sử dụng trong các nghiên cứu FLASH-RT. Đây là những loại nhỏ, tương đối rẻ và có sẵn trong thực hành lâm sàng. Chúng cũng bị giới hạn bởi độ xuyên sâu đến vài mm của mô và chỉ có kích thước chùm tia nhỏ. Synchrotron là một loại máy gia tốc hạt là một nguồn tiềm năng khác và có năng lượng chùm tương tự như các ống tia X, cũng như có khả năng sử dụng liệu pháp bức xạ tia siêu nhỏ tốc độ liều cao được phân đoạn theo không gian (MRT). Sự kết hợp giữa MRT và hiệu ứng FLASH đã được chứng minh là đạt được hiệu quả lâm sàng vượt trội trên các mô hình động vật nhỏ so với các suất liều tia X hoặc CONV-RT thông thường trong một loạt các bệnh Ung thư. Synchrotron có sẵn rất hạn chế do rất lớn và đắt tiền.
PHASER (Xạ trị điện tử quét nhanh năng lượng cao đa hướng) là một khái niệm khác để sử dụng FLASH-RT trong phòng khám. Một phần của điều này là một kỹ thuật liên quan đến hướng dẫn hình ảnh. Các kỹ thuật hướng dẫn hình ảnh là cần thiết để điều trị FLASH-RT lâm sàng đối với các khối u sâu, bất kể phương thức phân phối được sử dụng. Khái niệm PHASER vẫn đang được phát triển và dựa trên những tiến bộ hơn nữa trong công nghệ. Một phương pháp điều trị khối u nằm sâu trên lâm sàng với FLASH-RT là sử dụng chùm proton, mặc dù chúng vừa tốn kém vừa khá lớn. Các chùm proton trong lâm sàng có khả năng xuyên sâu tốt và có thể tạo ra sự phân bố liều lượng chính xác với một hoặc một vài chùm tia. Chúng có thể sẽ được sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng trong tương lai trong FLASH-RT.
Hiệu ứng FLASH cung cấp khả năng bảo vệ mô vượt trội so với CONV-RT mà không ảnh hưởng đến việc điều trị khối u. Nó đã được nghiên cứu trên nhiều loài khác nhau và bây giờ một trường hợp duy nhất ở người đã được ghi nhận. Mặc dù cơ chế hoạt động của nó có thể liên quan đến sự suy giảm oxy, nhưng nó vẫn chưa được hiểu đầy đủ và do đó cần phải nghiên cứu thêm. Liều cần thiết để đạt được hiệu ứng FLASH khiến nó không phù hợp với nhiều trường hợp lâm sàng. Hơn nữa, sự sẵn có của các nguồn bức xạ có khả năng tạo ra chùm tia thích hợp để điều trị cả khối u bề mặt và khối u sâu là một yếu tố hạn chế trong các thử nghiệm lâm sàng. Nếu nghiên cứu sâu hơn mang lại hiểu biết nhiều hơn về cơ chế sinh học của hiệu ứng FLASH, có thể đạt được nó ở liều thấp hơn, làm tăng khả năng tồn tại trên lâm sàng của nó.
MANAM có đối tác làm FLASH mới nhất tại Đài Loan, chưa làm được tại Việt Nam.
Hãy liên hệ với MANAM – Đối Tác Y Tế Toàn Cầu để được tư vấn chi tiết:
- Fanpage: www.facebook.com/manam.vn
- Văn Phòng Tạm: Tháp A Saigon Royal, 34-35 Bến Vân Đồn, Quận 4, TP. Hồ Chí Minh
- Tổng đài: 0283 920 77 88
- Hotline: 08 9988 7790
► LƯU Ý:
Tất cả dịch vụ tư vấn hỗ trợ của MANAM là Hoàn Toàn Miễn Phí. Bệnh nhân chỉ cần thanh toán các chi phí như: phí chuyển phát nhanh, phí dịch hồ sơ bệnh án, phí xét nghiệm,...
